Hành động của TQ thách thức chính sách “xoay trục” của Washington

PNO - Tháng trước, trong chuyến công du châu Á, Tổng thống Mỹ Barack Obama đã trấn an các đồng minh trong khu vực rằng Hoa Kỳ sẽ hỗ trợ họ khi đối mặt với một nước Trung Quốc ngày càng lấn tới.

Giàn khoan dầu Hải Dương-981 của TQ đang hiện diện trong thềm lục địa của Việt Nam - Ảnh: maritime-connector.com500

Nhưng sau động thái táo tợn nhất nhiều năm qua của Bắc Kinh - hạ đặt phi pháp giàn khoan Hải Dương-981 trong thềm lục địa của Việt Nam - một số quốc gia châu Á đã đặt câu hỏi: Washington đang ở đâu?

Chỉ mấy ngày sau khi ông Obama kết thúc chuyến thăm 4 ngước châu Á, Trung Quốc đã triển khai giàn khoan dầu khí khổng lồ 150 hải lý ngoài khơi bờ biển Việt Nam, một vị trí được Hà Nội tuyên bố là thuộc vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam tại Biển Đông.

Hành động ngang ngược của Trung Quốc đã làm bùng nổ nhiều cuộc biểu tình chống Bắc Kinh ở Việt Nam, trong đó có những cuộc gây ảnh hưởng cho một số doanh nghiệp nước ngoài. Tình hình này khiến một số nhà phân tích châu Á đặt câu hỏi, liệu chiến lược "xoay trục" lâu nay Mỹ hứa hẹn có đi xa hơn là những tuyên bố.

"Chúng tôi đã thúc đẩy Mỹ thay đổi chính sách của mình và đứng về một bên trong tranh chấp trong khu vực", một quan chức quốc phòng cấp cao của Philippines cho biết. "Tôi muốn xem liệu Hoa Kỳ sẽ có hành động mạnh mẽ hơn những gì Tổng thống Obama đã tuyên bố trong chuyến thăm gần đây của ông ở Philippines hay không”.

Trước hành động ngang ngược của Trung Quốc ở Biển Đông, Hoa Kỳ đã nhiều lần lên tiếng phản đối mạnh mẽ và gọi cách thức của Trung Quốc là “khiêu khích”. Tuy nhiên, theo các nhà phân tích, Hoa Kỳ đã từ chối đứng về phía nào trong các tranh chấp hàng hải ở Biển Đông và kêu gọi các bên tiến hành đàm phán, trong khi bản thân Washington bác bỏ vai trò trung gian giữa Bắc Kinh và Hà Nội.

Một nhà ngoại giao châu Á ở Washington nói rằng Hoa Kỳ không có nghĩa vụ bảo vệ Việt Nam theo hiệp ước giống như với Philippines, và không có dấu hiệu Washington đang cân nhắc các hành động cứng rắn hơn như gửi thêm tàu hải quân đến khu vực hoặc áp đặt lệnh trừng phạt đối Bắc Kinh.

Tuy nhiên, một số học giả cho rằng lập trường cứng rắn hơn của Hoa Kỳ là việc cần thiết.

"Hoa Kỳ cần phải được chuẩn bị để cung cấp sự hỗ trợ cho Việt Nam thông qua sự hiện diện tăng cường của hải quân”, Elizabeth Economy và Michael Levi, hai nhà nghiên cứu của Hội đồng Quan hệ Đối ngoại, đã viết như vậy. Theo hai học giả, hành động này sẽ tạo điều kiện để Washington “đánh giá được khả năng của Trung Quốc và giúp hạ nhiệt tình hình”.

Một lựa chọn khác, theo hai học giả trên, là Mỹ có các hành động hạn chế hoạt động của Công ty dầu khí Trung Quốc (CNOOC), chủ sở hữu của giàn khoan Hải Dương-981 trị giá 1 tỷ USD."Nếu Mỹ không củng cố cho những tuyên bố của mình bằng hành động, thì việc hứa hẹn về triển vọng duy trì hòa bình và ổn định trong khu vực sẽ chỉ là lời nói trống rỗng”, hai học giả viết.

CẨM HÀ (Theo Reuters, AP)