Công nghệ thông tin
Nên công khai nhà công vụ để xã hội giám sát
Ông Trịnh Huy Thục, nguyên Cục trưởng Cục Quản lý nhà - Bộ Xây dựng, đề xuất như trên nhằm ngăn chặn tình trạng chây ì, không trả nhà công vụ đang gây bức xúc trong dư luận
Phóng viên: Thưa ông, Luật Nhà ở năm 2005 mà ông từng tham gia biên soạn khi ấy đã đặt ra những quy định về nhà công vụ để ngăn chặn việc chây ì, không chịu trả, như cựu Chủ tịch UBND TP Hà Nội Hoàng Văn Nghiên, nguyên Tổng Thanh tra Chính phủ Trần Văn Truyền… hay chưa?
- Ông Trịnh Huy Thục: Từ trước đến nay chứ không phải khi có Luật Nhà ở thì mới có quy định về nhà công vụ. Theo đó, quy định việc nhà nước cho cán bộ thuê nhà là căn cứ trên chức vụ và khi được cấp hoặc mua được nhà thì phải trả nhà được thuê. Đến khi Luật Nhà ở ra đời, quy định về nhà công vụ càng rõ ràng hơn. Cán bộ ở chức vụ, cương vị cụ thể nào thì được cấp nhà công vụ tương đương và khi kết thúc nhiệm kỳ thì phải trả nhà.
Có 2 nguyên nhân xảy ra việc hàng loạt cán bộ, thậm chí là cán bộ có chức vụ cao, cố tình không trả nhà công vụ là do cán bộ không chấp hành quy định trả nhà công vụ; cơ quan chịu trách nhiệm giao nhà công vụ không có trách nhiệm đầy đủ và quá nể nang. Chỉ đến khi người dân, báo chí lên tiếng thì cơ quan này mới đổ cho cơ quan kia.
Trên thực tế, có rất nhiều cán bộ cấp cao sau khi nghỉ hưu đã trả lại nhà ở thành phố để về quê tự xây nhà. Những tấm gương như vậy đối nghịch với lớp cán bộ quá tham lam. Họ tham lam, không chịu trả bởi biệt thự ở Hà Nội và TP HCM có giá trị tới cả ngàn cây vàng. Trong khi đó, các cơ quan có trách nhiệm lại không thấy xót cho tài sản của nhà nước và cũng là của nhân dân.
Trường hợp cựu Chủ tịch UBND TP Hà Nội là cán bộ ở thủ đô và đã có nhà nhưng lại được cấp nhà công vụ, như vậy có hợp lý không?
- Trước hết, phải khẳng định nhà công vụ là tài sản nhà nước và có tính luân chuyển cho những người có chức vụ đủ tiêu chuẩn được ở. Đối với một số trường hợp là cán bộ cấp cao, nếu thấy cần thiết phải ở nhà công vụ thì nhà nước vẫn bố trí. Tuy nhiên, phải nói rõ việc cấp nhà công vụ là khi cán bộ đó thực hiện công vụ tương xứng với chức vụ của mình. Thậm chí, có những trường hợp phải bắt buộc ở nhà công vụ. Điều quan trọng là khi hết nhiệm vụ thì phải trả lại nhà chứ không thể ở chây ì rồi để lại cho con cháu.
Vậy việc TP Hà Nội đàm phán đổi ngôi nhà có diện tích đất 163 m2, giá trên thị trường gần 30 tỉ đồng để ông Nghiên trả lại biệt thự 12 Nguyễn Chế Nghĩa là không đúng?
- Về nguyên tắc, cán bộ được cấp nhà công vụ thì khi rời nhiệm sở phải trả lại nhà chứ không có chuyện chính quyền phải “đền” căn khác. Còn khi cán bộ thật sự khó khăn về nhà ở thì địa phương xem xét tạo điều kiện, có thể cho mua đất, nhà theo chế độ chung. Thậm chí, trong trường hợp thấy ông Nghiên có công lớn, TP Hà Nội có thể tặng căn biệt thự to hơn nếu xứng đáng. Tuy vậy, dù công lớn đến đâu nhưng khi đã nghỉ hưu thì theo nguyên tắc, ông Nghiên phải trả lại biệt thự 12 Nguyễn Chế Nghĩa.
Luật Nhà ở (sửa đổi) vừa được Quốc hội thông qua, theo ông có ngăn chặn được tình trạng “nhà công thành nhà ông”?
- Quy định về nhà công vụ trong Luật Nhà ở (sửa đổi) đã rõ ràng hơn, cụ thể như việc giao cho Bộ Xây dựng làm “tổng chỉ huy”. Tuy nhiên, theo tôi, nên quy định cụ thể người được ở nhà công vụ cam kết là phải trả nhà ngay khi nghỉ hưu hoặc chuyển công tác. Việc này không có gì mới vì thời bao cấp, khi nhà nước phân phối nhà cho cán bộ, nhân viên cũng yêu cầu phải cam kết đủ thứ, như không có chỗ ở khác… Tại sao lại có chuyện phân biệt nhân viên thì phải tuân thủ nghiêm, còn cán bộ có chức, có quyền thì lại không gương mẫu?
Điều đáng quan tâm là người dân, báo chí cũng không được biết những ai đang được ở nhà công vụ. Vì vậy, việc cấp thiết và có tính quyết định để ngăn chặn cán bộ không trả nhà công vụ là công khai quỹ nhà công vụ đang giao cho ai để từ đó người dân, cơ quan chức năng và công luận giám sát chặt chẽ số tài sản này. Như trường hợp ông Trần Văn Truyền bị báo chí nêu và Ủy ban Kiểm tra trung ương vào cuộc thì mới phát hiện ông có nhiều nhà ở TP HCM, Bến Tre. Mất gì mà không công khai? Tôi cho rằng chỉ có những đối tượng thuộc diện phải bảo vệ bí mật, còn lại nên công khai hết.
Luật Nhà ở (sửa đổi) có quy định trường hợp không bàn giao lại nhà ở công vụ thì cơ quan đại diện chủ sở hữu nhà thực hiện cưỡng chế thu hồi liệu có khả thi khi mà tình trạng né tránh, nể nang vẫn còn, nhất là với những vị cán bộ cấp cao, thưa ông?
- Tôi cho rằng không có sự phân biệt cán bộ cấp cao hay cấp thấp, vấn đề là luật và nghị định, thông tư hướng dẫn thi hành phải quy định rõ việc cưỡng chế nhà công vụ, như cơ quan thi hành việc cưỡng chế, cưỡng chế như thế nào, thời hạn bao lâu thì phải cưỡng chế… Bộ Xây dựng làm gì có lực lượng để trực tiếp cưỡng chế, thế nên cần phải có quy định cụ thể để phối hợp.
Không chịu trả thì sẽ cưỡng chế thu hồi
Nhằm quản lý chặt chẽ quỹ nhà ở công vụ, Luật Nhà ở (sửa đổi) vừa được Quốc hội thông qua (có hiệu lực từ ngày 1-7-2015) quy định khá rõ về quản lý, sử dụng, thu hồi quỹ nhà này.
Theo đó, nhóm đối tượng là cán bộ, công chức thuộc các cơ quan của Đảng, nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội được luân chuyển hoặc điều động có thời hạn theo quyết định của cơ quan có thẩm quyền từ địa phương lên trung ương, từ trung ương về địa phương hoặc từ địa phương này sang địa phương khác thì được áp thêm điều kiện mới được ở nhà công vụ. Cụ thể, đối tượng thuộc nhóm này phải giữ chức vụ từ cấp thứ trưởng hoặc tương đương trở lên (nếu ở trung ương); từ cấp chủ tịch huyện, giám đốc sở hoặc tương đương trở lên (nếu ở địa phương) và phải chưa có nhà ở thuộc sở hữu của mình tại nơi đến công tác mới được thuê nhà công vụ. Đối với các đối tượng cán bộ, công chức khác nếu được điều động, luân chuyển đến công tác tại các vùng sâu, vùng xa, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, biên giới, hải đảo thì mới được bố trí thuê nhà ở công vụ, như giáo viên, bác sĩ.
Về nguyên tắc quản lý quỹ nhà ở công vụ, Luật Nhà ở (sửa đổi) cũng nêu rõ chỉ sử dụng để cho thuê. Việc cho thuê nhà ở công vụ phải bảo đảm công khai, minh bạch, đúng mục đích, đúng đối tượng và đúng điều kiện quy định tại luật này.
Đáng lưu ý, khi người thuê nhà ở công vụ hết tiêu chuẩn thuê hoặc chuyển đi nơi khác, nghỉ công tác thì phải có trách nhiệm trả lại nhà ở công vụ cho nhà nước. Trường hợp sau khi trả lại nhà ở công vụ mà người thuê nhà ở công vụ có khó khăn về nhà ở thì cơ quan, tổ chức nơi người đó công tác phối hợp với UBND cấp tỉnh nơi người đó sinh sống, căn cứ vào tình hình cụ thể để giải quyết cho họ được mua, thuê, thuê mua nhà ở xã hội hoặc giao đất để họ xây dựng nhà ở.
Về việc thu hồi nhà ở công vụ, luật quy định rõ khi người thuê nhà hết tiêu chuẩn được thuê; khi người thuê trả lại nhà; khi người thuê chết; khi người thuê sử dụng nhà sai mục đích hoặc chuyển đổi, chuyển nhượng, cho thuê lại hoặc tự ý cải tạo, sửa chữa, phá dỡ nhà ở công vụ... đều bị thu hồi.
Luật cũng quy định cụ thể trách nhiệm và thời hạn thực hiện việc cưỡng chế thu hồi nhà ở công vụ. Theo đó, người đang thuê, thuê mua nhà ở thuộc diện bị thu hồi phải bàn giao lại nhà ở cho đơn vị được giao quản lý nhà. Trường hợp không bàn giao lại nhà thì cơ quan đại diện chủ sở hữu nhà thực hiện cưỡng chế thu hồi, UBND cấp tỉnh có trách nhiệm tổ chức cưỡng chế thu hồi nhà này trong thời hạn 30 ngày, kể từ ngày ban hành quyết định cưỡng chế thu hồi.
Thùy Dương