Rau câu - Vị mát từ biển

PN - Hai trong những món ăn giải nhiệt vào mùa nóng rất quen thuộc ở miền Trung là xu xoa và chè rau câu. Cả hai món ăn vặt dân dã này đều được nấu từ nguyên liệu rất phổ biến ở vùng biển: rau câu.

Rau câu (có nơi gọi rong câu) là một loại rong biển, mọc nhiều tại các vùng biển hoặc vùng nước lợ, nơi cửa sông đổ ra biển hoặc ở các đìa nuôi tôm. Khi thủy triều rút, rau câu thường bám vào các bãi bùn hoặc bãi đá. Rau câu màu nâu nhạt, có nhiều hình dạng khác nhau, có loại sợi dài, có loại mọc thành nhiều nhánh tua tủa. Mùa rau câu bắt đầu từ tháng 12 đến tháng 4-5 âm lịch hàng năm.

Rau câu là thực phẩm bổ dưỡng có lợi cho sức khỏe, chứa nhiều vitamin và khoáng chất cần thiết cho cơ thể, trong đó nhiều nhất là canxi và iốt. Rau câu có tác dụng chống viêm, hạn chế béo phì, giúp xương chắc khỏe và bảo vệ mắt nên được nhiều người ưa dùng.

Xu xoa ngon, mát, rẻ

Nói đến xu xoa, ắt hẳn những người Sài Gòn chưa từng đặt chân đến dải đất duyên hải miền Trung thấy lạ lẫm, vì món này ở Sài Gòn hơi bị hiếm. Thật ra xu xoa nhìn giống như sương sa, cũng cùng “họ” thanh nhiệt giải độc, nhưng sương sa được nấu từ bột rau câu, còn xu xoa được nấu trực tiếp từ rong biển sợi li ti nên đậm đà mùi biển, đi xa vẫn nhớ.

Khi rau câu đủ “già”, người ta bắt đầu thu hoạch. Sau khi gom được những bụi rau câu đầy bùn đất, người ta phải “giặt” sạch, đây là công đoạn vất vả nhất. Sau đó, rau câu được đem nấu nhừ, cho vào bao ép ra nước, chừng vài giờ là đông đặc. Ngày nay, một số công đoạn làm bằng máy nên ít nhọc công hơn.

Xu xoa được ăn kèm với nước đường bát (loại đường nâu như đường tán, chứa trong bát). Nước đường bát được thắng cho đến khi đặc sánh, để tăng thêm hương vị, người ta thường cho ít gừng giã nhỏ vào lúc thắng nước đường. Mỗi khi có khách, các cô bán hàng tay nhanh thoăn thoắt, cắt xu xoa thành từng khối vuông cho vào chén, rưới nước đường lên, thêm ít nước cốt chanh vào đảo đều là đã có ngay món ăn vặt ngon mát mà lại rẻ, không những hấp dẫn trẻ em mà cả mấy cô nàng giữ dáng cũng thích, vị ngọt lịm nhưng không gắt, ăn mấy cũng không sợ nở bề ngang.

Có nhiều nơi còn thêm nước cốt dừa, hạt đác để món xu xoa thêm ngon miệng và thu hút khách, nhưng nhiều người vẫn thích món xu xoa nước đường vì không bị ngán.

Thanh nhiệt với chè rau câu chân vịt

Cùng nhóm ăn vào “mát ruột mát gan” với xu xoa còn có món chè rau câu chân vịt, cũng là một đặc sản dân dã miền Trung và hơi khó tìm ở TP.HCM. Rau câu thường dùng để chế biến nhiều món ăn, nhưng khi nấu chè, người ta hay dùng rau câu chân vịt. Đó là loại rau câu bám chặt vào bề mặt những hòn đá hay rặng san hô, với nhiều nhánh xòe giống như chân vịt.

Trước tiên, ngâm rau câu khô qua đêm cho nở mềm và nhả hết chất bẩn, nếu không kỹ dễ lẫn sạn. Ngâm xong thì xả sạch là đem nấu được. Theo kinh nghiệm của nhiều bà nội trợ, khi nấu rau câu, nhỏ vào vài giọt chanh sẽ giúp rau câu nhanh mềm và dễ đông cứng khi nguội. Rau câu vừa mềm, thêm đường và gừng giã nhỏ vào rồi múc ra chén, để đông đặc.

Nét độc đáo của món chè thanh nhiệt này là rau câu khi nấu xong không tan hết mà chỉ mềm đi, nên khi nhai vẫn còn sợi rau câu giòn giòn sựt sựt. Gọi là chè, nhưng rau câu chân vịt không cần dùng muỗng, mà có thể cầm nguyên miếng ăn như bánh. Mùi hăng hăng của biển khiến người không quen thấy khó ăn, nhưng ăn rồi lại cứ nhớ mãi.

Nếu có dịp ghé thăm các tỉnh miền Trung, hãy tìm thưởng thức xu xoa và rau câu chân vịt, biết đâu bạn sẽ “ghiền” hương vị đặc biệt của chúng...

 DƯƠNG THẢO