Viêm tai giữa ở trẻ em

Viêm tai giữa được xếp vào nhóm bệnh viêm đường hô hấp trên. Đây là một trong những bệnh rất thường gặp ở bên trong tai trẻ em, đặc biệt là trẻ dưới 3 tuổi.

Bác sĩ Bệnh viện nhi đồng Đồng Nai khám bệnh về tai mũi họng cho bệnh nhi.

Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh có thể dẫn đến biến chứng nguy hiểm hoặc để lại di chứng nặng nề, ảnh hưởng đến sức nghe của trẻ.

* Dấu hiệu cảnh báo

Viêm tai giữa hay gặp ở trẻ em hơn là người lớn. Khi bệnh xảy ra, khu vực tai giữa bị viêm, sưng, đau và xuất hiện các triệu chứng liên quan. Tai giữa là bộ phận khuất sâu bên trong của tai, nằm ở sau màng nhĩ (nếu nhìn từ vành tai vào trong ống tai). Do đó, viêm tai giữa không thể nào nhìn được trực tiếp, trừ khi bệnh đã quá điển hình.

Có thể nhận ra viêm tai giữa với các dấu hiệu trước đó: trẻ bị sốt, viêm họng, viêm a-mi-đan, viêm mũi trước đó vài ngày cho đến 1 tuần sau đó bệnh nặng thêm hoặc đã khỏi nhưng có dấu hiệu tái phát. Bé sốt cao trở lại, trẻ lớn thì mệt mỏi, chán ăn, trẻ nhỏ thì hay quấy khóc, bỏ bú, ngủ không yên.

Tiếp đến là dấu hiệu định khu: bé sẽ có biểu hiện đau ở tai. Trẻ lớn thì kêu đau tai, đầu hay nghiêng về bên đau; thậm chí có trẻ còn khóc thét lên, nhất định đòi dứt tai ra. Với trẻ nhỏ, không biết kêu đau tai thì bé hay lấy tay quờ lên tai, gãi tai, dụi đầu về bên tai đau.

Sau đó, bé có triệu chứng điển hình của viêm tai giữa khi soi tai thấy màng nhĩ xung huyết, bóng lên, phồng lên do có chứa mủ trong tai giữa; sau đó thấy có dịch mủ chảy ra hoặc có dịch viêm chảy ra. Soi họng thấy họng đỏ, a-mi-đan sưng to, cửa mũi sau viêm sưng. Đến giai đoạn này, nếu không điều trị hoặc điều trị không đầy đủ, bệnh sẽ chuyển thành viêm mạn tính và lây lan sang vùng lân cận như: viêm tai xương chũm, viêm xoang, viêm não, viêm phổi.

* Nguyên nhân

Có 2 nguyên nhân phổ biến gây viêm tai giữa: virus và vi khuẩn. Các mầm bệnh này không tự nhiên xâm nhập được mà chúng xâm nhập theo con đường duy nhất: qua vòi nhĩ, nằm ở thành sau họng. Do đó, bệnh viêm tai giữa là bệnh thường đi kèm hoặc đi sau 3 bệnh phổ biến: viêm họng cấp, viêm mũi cấp và viêm a-mi-đan cấp ở trẻ em.

Viêm tai giữa là bệnh hay gặp ở trẻ em. Có 2 lý do: hệ thống bạch huyết vùng hầu họng còn yếu, hay bị viêm; thứ hai, vòi nhĩ thông giữa họng và tai giữa tương đối nằm ngang ở trẻ em nên vi khuẩn hoặc virus rất dễ xâm nhập.

* Điều trị

Điều trị viêm tai giữa gồm: điều trị toàn thân và điều trị tại chỗ. Điều trị toàn thân cần áp dụng vì viêm tai giữa ít khi là bệnh đơn độc, nó thường đi sau hoặc đi kèm với vài bệnh khác như: viêm họng, viêm a-mi-đan hoặc viêm mũi. Điều trị tại chỗ là cần thiết vì ổ viêm ngay ở sát ngoài, cần sử dụng thuốc để chống lan tràn. Mặt khác, điều trị tại chỗ sẽ lấy bỏ ổ viêm trực tiếp giúp quá trình điều trị được nhanh hơn.

Phác đồ chung cần sử dụng đó là kháng sinh, chống viêm, hạ sốt, giảm đau và vệ sinh cho trẻ. Trong các trường hợp cấp tính, có thể dùng thuốc corticoid, nhưng chỉ dùng liều thấp và ngắn ngày. Việc điều trị phải do bác sĩ khám, chỉ định, và theo dõi định kỳ.

Một khâu rất quan trọng đó là vệ sinh tai. Khi tai giữa chưa vỡ mủ, bác sĩ có thể chích rạch màng nhĩ cho bé. Nếu đã vỡ mủ rồi, bác sĩ sẽ hướng dẫn bạn thấm mủ bằng bông, rửa tai cho bé hằng ngày và nhỏ thuốc. Chỉ sau ngày đầu tiên rửa và nhỏ tai, em bé đã cải thiện triệu chứng thấy rõ. Riêng nhỏ tai, bạn cần nhỏ đúng chỉ định để có tác dụng vì thuốc chỉ có tác dụng tại chỗ trong vòng 6 tiếng.

Khi viêm tai giữa chuyển thành viêm tai xương chũm, viêm phổi, người nhà cần cho bé đến bệnh viện ngay. Trong trường hợp vỡ mủ, cần tức tốc cho bé đi khám còn khi đang điều trị bệnh mũi họng, em bé đột nhiên có đau tai thì cũng cần cho bé tái khám ngay.

* Phòng bệnh

Dựa vào các nguyên nhân gây bệnh trên, cha mẹ có thể phòng bệnh cho trẻ dựa theo các nguyên tắc sau:

- Ngăn chặn cảm lạnh, cảm cúm bằng cách giữa ấm cho trẻ, vệ sinh thân thể, rửa tay hằng ngày.

- Khi trẻ bú bình, cần giữ trẻ trong tư thế thẳng.

- Hạn chế để nước đọng trong tai trẻ khi tắm gội.

- Không dùng các vật sắc nhọn vệ sinh tai.

- Điều trị triệt để các đợt nhiễm trùng tai để bệnh không tái phát định kỳ và gây viêm tai mạn tính khi lớn lên.

TS-BS.Nguyễn Trọng Nơi 
(Bệnh viện nhi đồng Đồng Nai)