Khoai sọ Mán mùa đông bỗng dưng thành đặc sản

TTO - Mộc Châu có nhiều đặc sản: bê chao, cá suối, cải mèo, bánh sữa, sữa chua. Cả chục năm đi lại trên đường 6, chuyến nào cũng ăn mấy món này. Đến một ngày thấy có món mới, khoai sọ Mán của người Dao.

Khoai sọ Mán Mộc Châu

Thật ra đó là món cũ. Người Dao ở Mộc Châu trồng khoai sọ Mán từ thuở nào rồi. Du lịch phát triển, người làm hàng ăn nấu canh khoai bán cho khách gần xa, rồi thấy món ngon, phát sinh thêm nhu cầu mua khoai củ về nhà ăn dần.

Thế là khoai sọ Mán người Dao ở Mộc Châu lên hàng đặc sản, được xếp đống bán dọc theo quốc lộ 6, ai đi ngang qua dù chưa ăn cũng tò mò mua về làm quà. Để rồi mùa đông năm sau nghĩ đến Mộc Châu lại thấy thèm khoai sọ Mán.

Khoai sọ Mán là giống khoai nhìn đã thấy không giống khoai sọ và cũng chả phải khoai môn. Khoai sọ là chùm củ bé xinh và khoai môn thì củ tròn ruột tím.

Khoai sọ Mán có cái hình thù khá “lừng lững”, củ cái có thể to đến gần cân, củ nhỏ hơn cũng phải nửa ký, có mầm, có mấu dạng củ mẹ củ con. Ruột khoai bổ ra trắng ngần nhưng cũng có khi vàng ươm. Và tất nhiên khi gọt vỏ cũng cần lưu ý nên gọt khô, không gọt ướt dễ bị ngứa.

Cô bán hàng ở Phiêng Luông mồm năm miệng mười mời khách bảo khoai sọ này không đâu ngon bằng ở Mộc Châu, trồng vào mùa thu, sang đông là vừa đẹp để thu hoạch.

Cũng không phải là loại khoai có thể trữ lâu dài mà không bị hỏng, cứ nhổ lên mà không ăn theo thời gian khoai sẽ bị hà và thối. Nên phải tranh thủ mua về mà ăn luôn và ngay.

Nghe cô quảng cáo mà bạn tôi bật cười, bảo chị đổi cho em cái túi to mua về Hà Nội làm quà, của ngon mỗi nhà làm một củ ăn cho biết.

Khoai sọ Mán Mộc Châu

Hỏi chừng xem khoai sọ Mán có thể dùng để chế biến những món gì, cô bán hàng lại bảo hấp cơm này, làm khoai chiên này, nhưng ngon nhất là nấu canh xương.

Trời lạnh, nghĩ đến món khoai sọ nấu xương nóng hổi là đã thấy cồn cào trong dạ, nhớ những bữa cỗ quê gì đâu.

Thời thơ ấu nhà chưa có điều kiện, cứ phải đến tết hay giỗ chạp hoặc đám cưới mới thấy trên mâm có bát canh khoai đầy tú hụ, xương thịt ninh nhừ, nước dùng đặc sánh sóng mỡ, không ăn nhanh là mỡ óng ả bám quanh miệng bát, ăn bớt ngon liền.

Lúc đứng chọn khoai mua về mới nhớ các quán ăn ở loanh quanh Mộc Châu vào mùa đông thường có món canh khoai sọ nấu xương như mình chính ra lại rất hay không ăn.

Lý do vì món này được đánh giá là có chất lượng bổ dưỡng cao, nhiều đạm, nhiều tinh bột, ăn sẽ no bụng và no lâu, trong khi con gái hay thích ăn thanh cảnh một tí với rau cải mèo luộc hay hộp sữa chua nếp cẩm là đủ bữa.

Thêm nữa, món canh khoai mang ra giữa tiết trời giá lạnh thường nguội nhanh và đóng váng nên độ hấp dẫn bớt đi nhiều.

Chiều cuối tuần từ cao nguyên mù sương về đến nhà, mang ngay củ khoai sọ Mán vừa mua trên quốc lộ 6 ra gọt vỏ, rửa với nước muối loãng cho sạch nhựa, cắt thành từng miếng như mấy đứa trẻ con xếp hình, chờ ninh thật kỹ nồi xương sườn rồi thả khoai đã xào sơ với mắm muối cho ngấm gia vị vào.

Khoai sọ Mán ninh chóng nhừ, khi chín có màu vàng ươm như màu mỡ gà nhưng không bở tung, ăn vào vừa dẻo vừa thơm ngon lạ lùng. Rắc thêm tí hành, rau mùi xanh mướt lên bát canh thơm phức, bữa tối trở nên hấp dẫn chảy nước miếng.

Tự nhủ lần sau quay lại Mộc Châu nhất định sẽ lại thưởng thức món khoai đặc sản này, không thì cũng phải mua về vài chục củ ăn dần.

Ăn cho nhớ những mùa đông của cao nguyên Mộc Châu.