Những quang gánh tảo tần

Cuối tuần, ngồi ăn sáng ở gần chợ, chợt thấy bà cụ gánh đôi gióng ngang qua. Trong đôi thúng ở đầu gióng nào là bí, bầu, đu đủ, mấy chục trứng gà, mít non luộc, mấy mớ lá xông… Bấy nhiêu thứ rau quả, thực phẩm quê mang ra chợ bán đủ làm lưng bà cụ còng xuống. Hình như lâu lắm rồi, tôi mới thấy lại đôi quang gánh.

Cuối tuần, ngồi ăn sáng ở gần chợ, chợt thấy bà cụ gánh đôi gióng ngang qua. Trong đôi thúng ở đầu gióng nào là bí, bầu, đu đủ, mấy chục trứng gà, mít non luộc, mấy mớ lá xông… Bấy nhiêu thứ rau quả, thực phẩm quê mang ra chợ bán đủ làm lưng bà cụ còng xuống. Hình như lâu lắm rồi, tôi mới thấy lại đôi quang gánh.

Hồi tôi còn nhỏ, bà nội, má, các cô tôi cũng như rất nhiều phụ nữ khác đều sử dụng đôi quang gánh để tải đồ. Gánh đồ bằng đôi gióng rất khó, tôi từng tập rất nhiều lần mà vẫn không gánh được vì không sao giữ được nhịp thăng bằng với sức nặng của đồ đạc trong đôi thúng ở 2 đầu gióng. Vậy mà bà nội tôi cả một đời với đôi gióng trên lưng, đưa hàng ra chợ bán để nuôi cả nhà, lo cho ba tôi ăn học.

Đôi gióng và chiếc đòn gánh tre thấm mồ hôi của bà, lên nước bóng loáng cho đến lúc gãy đôi, “hoàn thành nhiệm vụ”, còn bà thì thay chiếc đòn gánh khác ngày ngày cần mẫn với những buổi chợ sớm khuya. Khi bà già yếu, má tôi “thừa kế” đôi quang gánh ấy, tiếp tục nuôi cả bầy con 6 đứa.

Cuối tháng 4-1975, cả nhà tản cư về quê. Tôi vẫn nhớ như in hình ảnh má tôi với đôi gióng một đầu là nồi niêu, bịch gạo, đầu kia là con bé út mới qua thôi nôi ngồi chung với túm áo quần, còn mấy anh em tôi lúp xúp chạy theo sau - đó là tất cả tài sản của má. Bé út thú vị vì được lắc lư nhịp nhàng theo bước chân của má, giống như một chuyến đi chơi.

Giờ, ít ai còn sử dụng đôi gióng để gánh đồ. Các bà, các chị ra chợ đã có chiếc xe máy, xe ba gác chạy vun vút chở hàng hóa nhiều hơn hẳn, “bèo” lắm cũng là chiếc xe đạp, ích lợi về mặt kinh tế ăn đứt đôi thúng gióng. Về mặt y tế, sử dụng đôi gióng để tải hàng sẽ làm tăng áp lực lên cột sống, rất hại cho sức khỏe, thậm chí có thể gây nên một số tổn thương cho cột sống như thoái hóa đốt sống, thoát vị đĩa đệm, giãn dây chằng lưng.

Biết vậy, nhưng vẫn hoài niệm về đôi quang gánh tảo tần của phụ nữ Việt Nam. Bao thế hệ con cháu đã lớn lên, trưởng thành từ đôi gánh nhịp nhàng ấy, trong đó có tôi…

Thanh Thúy