Vì sao chậm giải ngân hơn 11 ngàn tỷ đồng?

(ĐN)-UBND tỉnh vừa có thông cáo báo chí khẳng định, việc giải ngân nguồn vốn đầu tư đối với Dự án thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Cảng hàng không quốc tế (HKQT) Long Thành chậm là do nguyên nhân khách quan.

Khẩn trương bàn giao mặt bằng Khu tái định cư Lộc An - Bình Sơn. Ảnh tư liệu

TẢI VỀ THÔNG CÁO BÁO CHÍ CỦA UBND TỈNH

* Mới giải ngân hơn 1% vốn được bố trí

Theo UBND tỉnh, Đồng Nai đã được Chính phủ giao chỉ tiêu kế hoạch vốn ngân sách nhà nước để thực hiện Dự án thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Cảng HKQT Long Thành (viết tắt là Dự án) qua 2 đợt (năm 2018 và năm 2019) là 11.490 tỷ đồng.

Đến nay, các đơn vị được ủy quyền thực hiện nhiệm vụ chủ đầu tư Dự án chỉ mới giải ngân được hơn 123 tỷ đồng, đạt 1,07% tổng số vốn Trung ương đã bố trí, chủ yếu là chi phí thuê đơn vị tư vấn lập hồ sơ, thủ tục.

Tuy nhiên, dự kiến đến cuối năm 2019, các đơn vị sử dụng vốn sẽ tiếp tục giải ngân khoảng 1.768,5 tỷ đồng, đạt 15,4% kế hoạch (trong đó riêng việc chi trả bồi thường 2.170ha vườn cây cao su; chi phí lập Báo cáo nghiên cứu khả thi; kinh phí thực hiện công tác bồi thường đất tổ chức do Sở Tài nguyên - môi trường thực hiện là 1.568,5 tỷ đồng).

UBND tỉnh cho rằng, xung quanh việc chậm giải ngân hơn 11 ngàn tỷ đồng nguồn vốn Trung ương bố trí là do nhiều nguyên nhân, trong đó nguyên nhân khách quan là chủ yếu.

Cụ thể, ngày 20-7-2018, UBND tỉnh Đồng Nai có Tờ trình số 7648/TTr-UBND đề nghị Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Báo cáo nghiên cứu khả thi dự án, trong đó đề nghị phân kỳ nhu cầu vốn theo 4 năm.

Đáng chú ý trong Tờ trình này, UBND tỉnh Đồng Nai đã dự đoán năm đầu tiên, công tác giải ngân chỉ đạt khoảng 1.533 tỷ đồng, tập trung vào chi trả cho đất tổ chức (Tập đoàn công nghiệp cao su Việt Nam) và các chi phí lập hồ sơ, thủ tục tái định cư.

Dự án sau đó đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1487/QĐ-TTg ngày 6-11-2018 (cuối năm 2018) nên năm đầu tiên triển khai Dự án là năm 2019.

Theo UBND tỉnh, dự kiến đến cuối năm 2019, các đơn vị sử dụng vốn sẽ giải ngân được khoảng 1.768,5 tỷ đồng, tức là cao hơn con số mà Đồng Nai đã trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt trước đây.

 Thông cáo báo chí của UBND tỉnh cũng cho biết, một trong những lý do quan trọng dẫn đến việc giải ngân năm 2019 dù có rầt nhiều nỗ lực nhưng chỉ đạt 15,4% kế hoạch là do Bộ Kế hoạch - đầu tư đã bố trí cho Đồng Nai năm đầu tiên 11.490 tỷ đồng là “quá cao so với nhu cầu vốn thực tế”.

* 2 nguyên nhân chủ yếu dẫn đến chậm công tác giải ngân

Thông cáo báo chí của UBND tỉnh cũng cho rằng “việc giải ngân nguồn vốn Trung ương đã bố trí có chậm nhưng do nguyên nhân khách quan và phải thực hiện theo đúng quy định Luật Đất đai (2013). Trong đó, đáng chú ý là hàng loạt khó khăn trong công tác đo đạc, kiểm đếm, xác định nguồn gốc đất và quy trỉnh phê duyệt thu hồi đất và bồi thường, hỗ trợ cho hộ gia đình.

Theo đó, sau khi Thủ tướng phê duyệt Quyết định quy hoạch tổng thể Cảng HKQT Long Thành tại Quyết định số 909/QĐ-TTg ngày 14-6-2011, UBND tỉnh đã ban hành quy định cấm chuyển nhượng, xây dựng mới nhà cửa, hệ thống hạ tầng trong vùng quy hoạch dự án. Tuy nhiên, sau khi quy hoạch được phê duyệt, do nhiều nguyên nhân khách quan dẫn đến nhiều khó khăn phát sinh trong thực hiện.

Cụ thể, các hộ dân địa phương do nhu cầu cấp bách trong cuộc sống nên chuyển nhượng giấy tay, phân chia thừa kế cho con, dẫn đến khó khăn trong quá trình kiểm đếm xác định nguồn gốc đất. Một số trường hợp sai thông tin chủ sử dụng, thay đổi đối tượng thu hồi đất do chuyển nhượng, thừa kế nên phải điều chỉnh thông báo thu hồi đất; một số hộ dân không chỉ được ranh đất; không đồng ý với hồ sơ kỹ thuật do giảm diện tích; xuất hiện tình trạng người dân tự chia tách, lập thành nhiều hồ sơ để cho tặng, chuyển nhượng bằng giấy viết tay.

Từ những nguyên nhân trên, UBND huyện Long Thành khó xác định chủ sử dụng đất và kéo dài thời gian triển khai do áp dụng quy trình kiểm kê vắng chủ cũng như công tác xác định nguồn gốc đất mất nhiều thời gian.

Về quy trỉnh phê duyệt thu hồi đất và bồi thường, hỗ trợ cho hộ gia đình, theo quy định Điều 85, Luật Đất đai (2013) quy định chỉ được phép thu hồi đất ở sau khi hoàn thành xây dựng nhà ở hoặc cơ sở hạ tầng của khu tái định cư. Trong khi đó, khu tái định cư Lộc An - Bình Sơn đến cuối năm 2019 mới khởi công xây dựng và hoàn thành trong năm 2020. Do đó, khi chưa bố trí tái định cư cho các hộ dân thì không thể phê duyệt thu hồi đất và bồi thường, hỗ trợ cho các hộ dân.

Theo UBND tỉnh, sau khi khởi công xây dựng hạ tầng khu tái định cư Lộc An - Bình Sơn, các hộ dân sẽ được bốc thăm tái định cư song song với xây dựng nhà tái định cư. Trên cơ sở đó, UBND tỉnh mới phê duyệt toàn bộ thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ cho các hộ gia đình, cá nhân trong năm 2020.

* Không ảnh hưởng tiến độ chung dự án

UBND tỉnh cho biết, các ngành chức năng của tỉnh và huyện Long Thành đang tập trung thực hiện công tác giải phóng mặt bằng và “đảm bảo không làm ảnh hưởng đến tiến độ chung dự án Cảng HKQT Long Thành”. Theo đó, tỉnh đang tập trung tối đa công tác kiểm kê, xác định nguồn gốc đất cho toàn bộ dự án, dự kiến hoàn thành trong năm 2019. UBND tỉnh cũng sẽ phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ và chi trả cho 18 tổ chức trong năm 2019.

Phối cảnh trường THCS trong Khu tái định cư Lộc An - Bình Sơn. Ảnh tư liệu

Riêng đối với hộ gia đình cá nhân, sau khi đã khởi công xây dựng hạ tầng tái định cư, song song việc các hộ dân bốc thăm tái định cư và phê duyệt giá đất cụ thể để bồi thường, UBND tỉnh sẽ phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ cho các hộ gia đình, cá nhân có đất thu hồi thuộc giai đoạn 1 trong quý I năm 2020 và các hộ dân còn lại trong năm 2020. Đồng thời, tỉnh đảm bảo giao đất sạch giai đoạn 1 với diện tích 1.810 ha cho chủ đầu tư trước ngày 30-10-2020 theo kế hoạch và giao toàn bộ diện tích 5.000 ha trong quý I năm 2021.

UBND tỉnh hiện tập trung chỉ đạo triển khai 5 dự án thành phần có cấu phần xây dựng để đồng bộ hạ tầng, phục vụ tốt khi bố trí tái định cư cho các hộ dân khi về sinh sống. Dự kiến bắt đầu khởi công xây dựng Khu tái định cư Lộc An – Bình Sơn trong cuối năm 2019, 4 dự án thành phần còn lại sẽ khởi công trong năm 2020.

Danh Văn