Ôxy hóa máu qua màng ngoài cơ thể- 'cải tử hoàn sinh' cho nhiều người

PN - Nhiều trường hợp ngưng tim, ngưng thở được cứu sống nhờ kỹ thuật hồi sức mới.

Đối với các trường hợp suy hô hấp nguy kịch (có thể phục hồi), kỹ thuật ôxy hóa máu qua màng ngoài cơ thể (ECMO) được coi là biện pháp cuối cùng. ECMO là kỹ thuật cao nhất trong lĩnh vực hồi sức cấp cứu, do TS-BS Phạm Thị Ngọc Thảo - Phó giám đốc Bệnh viện (BV) Chợ Rẫy TP.HCM, chủ nhiệm đề tài nghiên cứu, ứng dụng tại BV Chợ Rẫy từ năm 2011. Đến nay, BV đã áp dụng ECMO điều trị cho gần 20 bệnh nhân, đem lại kết quả khả quan.

“Cải tử hoàn sinh”

Theo bác sĩ (BS) Trương Dương Tiển, Phó khoa Hồi sức cấp cứu BV Chợ Rẫy, gần 20 bệnh nhân được điều trị bằng kỹ thuật ECMO tại khoa, trường hợp nào cũng trong tình trạng thập tử nhất sinh. Trường hợp được cứu sống thần kỳ nhờ kỹ thuật ECMO là hai mẹ con thai phụ V.N.H., sinh năm 1992, ngụ tại An Giang. Chị H. nhập viện khi đang mang thai tuần thứ 36, bị viêm phổi, suy hô hấp cấp.

Sức khỏe thai phụ H. ngày càng xấu, suy hô hấp nặng, các BS đã thử những biện pháp hỗ trợ thông thường, thậm chí cả máy thở cũng không mấy hiệu quả. Các BS đã phải mổ bắt thai (lấy ra được bé gái nặng 2,6kg) và áp dụng kỹ thuật ECMO cho bà mẹ. Sau đó, sức khỏe chị H. đã ổn định, chuyển qua thở máy. Con gái chị đang được chăm sóc tại BV Hùng Vương.

Một trường hợp khác đã ngưng tim, ngưng thở được các BS áp dụng kỹ thuật ECMO cứu sống tại BV Chợ Rẫy là anh Nguyễn V.H., 40 tuổi, luật sư, ngụ tại Long An. Trước đó, anh V.H. bị tai nạn giao thông, đa chấn thương, gãy xương khiến thuyên tắc mỡ. Sự hồi phục của bệnh nhân khiến mọi người đều ngỡ ngàng. Không ai nghĩ anh H. mạnh khỏe, có thể làm việc bình thường trở lại.

Em Nguyễn M.Đ., học sinh, ngụ tại Nhơn Trạch, Đồng Nai cũng được “cải tử hoàn sinh” nhờ áp dụng ECMO. Đ. bị cảm sốt, tự mua thuốc uống. Sau khi uống kháng sinh, Đ. bị sốc phản vệ. Các BS chẩn đoán bệnh nhân nguy ngập hô hấp cấp (ARDS). Theo BS Tiển, trước đây khi đã xác định bệnh nhân bị ARDS, các BS phải chào thua, máy thở cùng các biện pháp hồi sức tích cực đều vô dụng. Lần này, bệnh nhân được điều trị bằng ECMO và xuất viện sau đó hai tuần.

Một bệnh nhân được bệnh viện Chợ Rẫy cứu sống nhờ áp dụng kỹ thuật ECMO. Ảnh: Duy Tính

Hoạt động như lá phổi nhân tạo

ECMO được chỉ định với các bệnh nhân bị hội chứng nguy ngập hô hấp do viêm phổi, sốc phản vệ, thuyên tắc mỡ, hoặc viêm cơ tim cấp do vi-rút có biến chứng choáng tim nặng (đã dùng thuốc vận mạch không cải thiện).

Khi bị các bệnh lý nêu trên, bệnh nhân sẽ thiếu ôxy máu, tụt huyết áp kéo dài, rối loạn nhịp tim khiến các cơ quan không được cung cấp máu và tử vong.

Điều trị bằng ECMO, máu của bệnh nhân sẽ được dẫn ra ngoài, chạy qua một tấm màng rồi quay lại cơ thể. Tấm màng này có chức năng như lá phổi nhân tạo, giúp máu kết hợp với ôxy. Một tấm màng dùng được trong 14 ngày, với bệnh nhân bị bệnh lý kéo dài, có thể dùng nhiều tấm màng.

“Không thể dùng ECMO kéo dài suốt đời như chạy thận nhân tạo. Bệnh nhân chạy thận có thể tới chạy máy rồi ra về và lần sau lại đến chạy tiếp. Bệnh nhân điều trị ECMO phải được thực hiện liên tục. Dùng ECMO hoạt động thay cho lá phổi, chờ phổi của bệnh nhân hồi phục”, BS Tiển cho biết.

Tỷ lệ cứu sống khi áp dụng kỹ thuật ECMO là 75% đối với trường hợp suy hô hấp cấp và 67% đối với bệnh nhân suy tim cấp.

Không phải BS và cơ sở y tế nào cũng thực hiện được ECMO bởi kỹ thuật này rất phức tạp. Việc kết nối máy với bệnh nhân, điều chỉnh các thông số kỹ thuật, phối hợp giữa các nhân viên y tế phải hết sức ăn ý và bài bản.

Để áp dụng ECMO, BV Chợ Rẫy đã cử một đội ngũ gồm BS, điều dưỡng, kỹ thuật viên đi học tại Đức, Hàn Quốc và Đài Loan.

 TRÂM ANH