Giáo viên Phần Lan bị 'bóp nghẹt' sáng tạo khi dạy học ở Mỹ

Giáo viên ít có quyền tự chủ hơn và một ngày học tập cứng nhắc hơn, theo nhận xét của Chartouni, cô giáo người Phần Lan chuyển tới Mỹ sinh sống và làm việc.

"Tôi mệt mỏi và bối rối hơn bao giờ hết. Tôi nghĩ tôi đang làm công việc mình yêu thích, nhưng không còn nhận ra nghề giáo mà tôi từng thấy ở Phần Lan", Kristiina Chartouni, nhà giáo kỳ cựu Phần Lan (quốc gia được xem có nền giáo dục hiệu quả nhất thế giới) bắt đầu dạy học ở một trường trung học Mỹ mùa thu này cho biết. 

Theo Atlantic ngày 28/11, Chartouni có bằng thạc sĩ ngoại ngữ từ Đại học Jyväskylä (Phần Lan). Cô chuyển đến Mỹ cùng gia đình năm 2014, hiện gần như dành hết thời gian cho việc dạy học với vai trò giáo viên ngoại ngữ ở hai trường trung học công lập. 

Tại Tennessee, Chartouni gặp môi trường giảng dạy khác với quê hương mình. Khác biệt lớn nhất là cô cảm thấy mình đang "bị soi dưới kính hiển vi". Giáo viên ở đây được đặt dưới sự quan sát và đánh giá giảng dạy tương đối thường xuyên, điều hiếm khi xảy ra ở đất nước cô. Hiệu trưởng hoặc người quản lý trường học Phần Lan có thể quan sát bài giảng trong thời gian ngắn nhưng không trên cơ sở định kỳ.

Giáo viên ở Mỹ ít tự chủ hơn giáo viên Phần Lan.

Một đại diện của trường đại học gần đó, nơi Chartouni hoàn thành chương trình nghiên cứu để được cấp giấy phép giảng dạy tại địa phương, một người hướng dẫn tại "cộng đồng học tập chuyên nghiệp", một quản lý khu vực đều là khách được mời đến tham gia lớp học của cô. Trong suốt năm học, 3 người này sẽ ghé thăm bất ngờ vài lần để đánh giá chất lượng giảng dạy.

Chartouni nhớ đến cảm giác được tin cậy như một chuyên gia giáo dục ở Phần Lan. Ở đó, sau khi nhận được lịch giảng dạy vào đầu năm học, cô được tự do chuẩn bị bài giảng phù hợp sở thích và phong cách giảng dạy của mình. "Lúc nào tôi cũng muốn làm hết sức mình bởi họ tin tưởng khả năng của tôi", cô nói. 

Theo báo cáo từ Trung tâm Quốc gia về Thống kê Giáo dục (NCES), quyền tự chủ là yếu tố làm hài lòng và giữ chân giáo viên. Hầu hết giáo viên trường công lập ở Mỹ bị kiểm soát khá chặt trong lớp học, nhiều người trong số họ cảm thấy ít tự chủ. 

Chartouni cùng các đồng nghiệp ở Mỹ phải tham khảo các mẫu kế hoạch bài giảng để chuẩn bị hiệu quả. "Cần viết ra mọi thứ, đó là một thói quen tuyệt vời", Chartouni nói. Tuy nhiên, cô nhận ra thói quen chỉ phác thảo kế hoạch ngắn và tự điều chỉnh hợp lý trong một tiết học sau hơn một thập niên dạy học ở Phần Lan trở nên không bình thường. "Tôi không thể làm theo cách đó ở Mỹ bởi nó sẽ trông giống như tôi không hề lên kế hoạch gì cả". 

Theo Chartouni, thậm chí trường học còn quy định rõ về phần việc học sinh phải làm ngay sau khi chuông reo, khác với học sinh Phần Lan thường được nghỉ khoảng 15 phút trước khi sẵn sàng vào bài học. Chartouni thường phân công việc đầu giờ khá nhẹ nhàng để những học sinh vừa kiệt sức sau khi học môn khác có thời gian thư giãn hơn. 

Chỉ sau một vài tháng, Chartouni tự hỏi liệu mình có muốn tiếp tục nghề dạy học ở Mỹ hay không. "Câu trả lời hiện tại là nhiều khả năng tôi sẽ không tiếp tục. Tôi đang cân nhắc nhiều lựa chọn khác", cô nói.

Một giáo viên tiếng Anh người Phần Lan dạy trường tiểu học công lập ở Maryland được 16 năm cho hay sự khác biệt giữa giáo dục Mỹ và Phần Lan rất rõ ràng. Khi còn ở Phần Lan, cô khá bận rộn với việc lên kế hoạch cho các chương trình ngoại khóa, góp ý với hiệu trưởng. Còn ở Mỹ, nghề giáo là một công việc làm theo thói quen với chương trình giảng dạy có sẵn, những cuộc họp không được tranh cãi chi tiết, do vậy cô không phát triển được bản thân.

Satu Muja, một giáo viên Phần Lan tại Mỹ khác cảm thấy mình bị hạn chế bởi cấu trúc một ngày học và danh sách những công việc thuộc trách nhiệm. "Tôi dạy 6 lớp mỗi ngày với chỉ một kế hoạch 45 phút. Các lớp học của tôi thuộc 3 trình độ khác nhau, và tôi có 4 phút giữa hai giờ học liền nhau để chuẩn bị cho bài giảng ở lớp khác. Đồng thời, tôi phải đứng ở hành lang để theo dõi học sinh chuyển từ lớp này sang lớp khác", cô nói. Những nhiệm vụ này khiến Muja cảm thấy vội vã, ít niềm vui, không có thời gian để tư duy hay sáng tạo các hoạt động ý nghĩa cho học sinh.

Pasi Sahlberg, học giả giáo dục viết một bài báo trên Washington Post với tiêu đề "Điều gì xảy ra nếu giáo viên giỏi Phần Lan dạy học ở Mỹ?", trong đó có đoạn: "Chính sách giáo dục ở Indiana và nhiều bang khác trên nước Mỹ tạo ra nhiều hạn chế cho giáo viên sử dụng kỹ năng và trí tuệ nhằm chia sẻ kiến thức cho học sinh". 

Phiêu Linh