Những câu hỏi sau một tuần MH370 mất tích

Các thành viên trên phi cơ theo dõi bản đồ trong quá trình tìm kiếm máy bay MH370. Ảnh: Reuters

Tại sao máy bay có thể biến mất trong khi được theo dõi?

Chiếc Boeing 777-200 mang số hiệu MH370 của Malaysia Airlines hôm 8/3 đột nhiên biến mất khi đang trên đường tới Bắc Kinh, không lâu sau khi cất cánh từ Kuala Lumpur. Gần hai phần ba số hành khách là người Trung Quốc.

Làm thế nào mà một chiếc Boeing 777 có thể biến mất? Không phải máy bay luôn được theo dõi bằng radar và vệ tinh hay sao? Đây là những câu hỏi đầu tiên vẫn chưa được làm sáng tỏ sau nhiều ngày nỗ lực tìm kiếm chiếc máy bay MH370 mà không có kết quả.

Trên thực tế, phạm vi bao quát của radar không bao trùm tất cả mọi khu vực, đặc biệt là trên biển. Ở những nơi không có radar giám sát, phi công thường được yêu cầu phát tín hiệu radio để định vị vị trí của nó tại một số khoảng cách cố định. Việc này được thực hiện chủ yếu để chắc chắn rằng các trạm kiểm soát không lưu có thể theo dõi chiếc máy bay và phân biệt với hướng bay của một phi cơ khác. Mặc dù vậy, một số sự cố có thể xảy ra giữa các khoảng thời gian này.

Những chiếc máy bay như Boeing 777 đều được trang bị một hệ thống tự động có thể truyền dữ liệu về tình trạng hoạt động của động cơ và các chức năng kỹ thuật khác. Tín hiệu sẽ được truyền đến một căn cứ hỗ trợ bảo trì máy bay, không phải đến trạm kiểm soát không lưu. Hãng máy bay Air France từng sử dụng loại tín hiệu này để xác định điều gì đã xảy ra với chuyến bay gặp nặn năm 2009 khi nó mất tích ở khu vực Đại Tây Dương. Các nhà điều tra cũng có thể làm điều gì đó tương tự như với trường hợp của MH370.

Máy bay gặp nạn vào thời điểm nào?

Thông thường, các vụ máy bay rơi thường xảy ra vào lúc hạ cánh hoặc cất cánh. Tuy nhiên, MH370 lại biến mất một cách bí ẩn sau một giờ kể từ khi cất cánh, vào giai đoạn bay an toàn.

Phân tích các tín hiệu chứa thông tin về tốc độ và độ cao của máy bay, các nhà điều tra nhận thấy tín hiệu cuối cùng được gửi đi khi phi cơ ở trên không, ở tốc độ được cho là thông thường. Đây là giai đoạn an toàn nhất của một phi cơ chở khách.

Nghiên cứu và điều tra ba vụ rơi máy bay trên biển được ghi nhận vài năm trở lại đây cho thấy nguyên nhân là hệ thống cảm biến tốc độ của máy bay gặp trục trặc. Trong hai trường hợp, phi hành đoàn đã không thể xác định và giải quyết được vấn đề mà phi cơ gặp phải, khiến máy bay mất phương hướng và gặp nạn.

Nguyên nhân biến mất của máy bay có thể được giải thích bằng thực tế trên, hoặc cũng có thể do hành động chủ ý của phi công, khủng bố hay tấn công tại bộ phận buồng lái.

Các thiết bị có bị tắt có chủ đích?

Các tín hiệu "ping ping" sẽ được phát ra nếu hộp đen của máy bay nếu nó nằm ở dưới nước. Tuy nhiên, âm thanh này chỉ có thể nghe được ở một khu vực giới hạn nhất định, và dù nghe được âm thanh này thì vẫn có khả năng máy bay không ở dưới nước. Trong khi đó, bộ tiếp sóng của máy bay có thể ngừng hoạt động khoảng 40 phút sau khi cất cánh. Đây là lý do tại sao máy bay không còn xuất hiện trên màn hình radar của các trạm kiểm soát trên mặt đất.

Các nhà điều tra Mỹ mới đây công bố các bằng chứng mới cho thấy hệ thống liên lạc của chuyến bay MH370 có thể đã bị ngắt một cách có chủ đích, chứ không phải vì gặp sự cố hay tai nạn. Các điều tra viên phát hiện ra rằng, hệ thống báo cáo dữ liệu và bộ thu phát, thiết bị thông báo về vị trí và độ cao của chiếc máy bay cho radar dưới mặt đất, đã lần lượt bị ngắt.

Hệ thống truyền dữ liệu ngừng hoạt động lúc 1h07 (giờ Kuala Lumpur), trong khi bộ thu phát là vào 1h21. Việc hai thiết bị trên ngừng hoạt động cách nhau 14 phút, cho thấy chúng có thể bị vô hiệu hóa một cách có chủ ý, thay vì một sự cố nào đó.

Nếu MH370 bị rơi, mảnh vỡ máy bay ở đâu?

Sau nhiều ngày, các đội tìm kiếm vẫn chưa tìm thấy mảnh vỡ của máy bay, trong trường hợp giả thiết máy bay bị rơi là đúng. Theo các chuyên gia, điều này được lý giải rằng vị trí mà chiếc máy bay gặp nạn vẫn chưa được xác định chính xác. MH370 bay với vận tốc 16 km/phút và không ai biết chính xác khi nào chiếc máy bay rơi hoặc liệu là nó có ra khỏi đường bay dự kiến trước khi rơi hay không.

Theo các nhà chức trách của Malaysia, dữ liệu radar quân sự chỉ ra rằng chiếc máy bay có thể đã đảo hướng và bay về phía tây khoảng một giờ sau khi mất liên lạc với trạm kiểm soát trên mặt đất. Chính vì vậy, phạm vi tìm kiếm chiếc máy bay được mở rộng trong nhiều ngày qua và có thể tiếp tục mở rộng hơn nữa.

Mỹ cho biết sẽ mở rộng khu vực tìm kiếm máy bay Malaysia mất tích. Tàu tên lửa khu trục USS Kidd của hải quân Mỹ đã tiến vào khu vực eo biển Malacca, phía tây Malaysia; một tàu hải quân và một máy bay trinh sát đang đến biển Andaman và Vịnh Bengal, phía bắc Ấn Độ Dương, để tìm kiếm chuyến bay MH370 mất tích.

MH370 có thể bay bao xa?

Mặc dù vị trí nhận tín hiệu radio cuối cùng đã được xác định, nhưng không ai biết được chiếc máy bay rời khỏi vị trí này bao xa. MH370 có đủ nhiên liệu để hoàn thành đường bay theo lịch trình từ Kuala Lumpur đến Bắc Kinh, vì vậy nó có thể tiếp tục bay trong nhiều giờ sau khi mất liên lạc với trạm kiểm soát trên mặt đất.

Qua phân tích 5 hoặc 6 tín hiệu mà máy bay Malaysia gửi cho hệ thống vệ tinh sau khi mất tích khỏi radar, các nhà điều tra Mỹ cho hay phi cơ có thể đã bay thêm 4-5 giờ nữa sau khi nó biến mất khỏi màn hình radar dân sự và máy bay tự động phát đi tín hiệu cuối cùng khi đang ở trên không.

Các nhà điều tra đang tập trung vào giả thiết một người nào đó biết lái máy bay đã cố tình chuyển hướng MH370 đi chệch hàng trăm dặm so với lộ trình dự kiến từ Kuala Lumpur đến Bắc Kinh.

Phạm vi máy bay có thể chạm tới nếu tiếp tục bay với vận tốc thông thường 4 giờ nữa sau khi biến mất khỏi sự giám sát của radar dân sự Malaysia. Đồ họa: WSJ

Liệu có khả năng máy bay bị khủng bố?

Sau nhiều nghi vấn liên quan đến việc sử dụng hộ chiếu giả của một số hành khách trên chuyến bay, có giả thiết cho rằng chiếc máy bay bị khủng bố.

Giới chức Malaysia hôm 11/3 xác định được tuổi và hình ảnh của một trong hai người mang quốc tịch Iran sử dụng hộ chiếu bị đánh cắp để lên chuyến bay MH370. Pouria Nour Mohammad Mehrdad, 19 tuổi và Delavar Seyed Mohammadreza đã sử dụng hộ chiếu châu Âu giả để lên chuyến bay, nhưng hai người này đều được giới chức cho là không liên quan đến khủng bố.

Các manh mối về khủng bố, âm mưu không tặc hay phá hoại hiện vẫn chưa được làm rõ. Mọi việc đang chỉ dừng ở mức suy đoán.

Phi công có vai trò gì?

Thông thường, khi một chiếc máy bay gặp sự cố, phi công phải gửi tín hiệu khẩn cấp để đảm bảo an toàn cho chuyến bay. Tuy nhiên, trong một hành trình bay, phi công sẽ trao đổi thông tin với hệ thống kiểm soát không lưu về các trường hợp khẩn cấp theo thứ tự ưu tiên. Việc trao đổi thông tin về điều gì đang diễn ra được xếp thứ tự ưu tiên thứ ba. Vì vậy, trong nhiều trường hợp phi công không thể giữ máy bay tiếp tục ở trên không trung, thì họ cũng không có đủ thời gian để sử dụng radio và gửi tín hiệu.

Các phi công trên chuyến bay MH370 đang trở thành mối nghi ngờ lớn của các nhà điều tra khi các dấu hiệu cho thấy một người có kiến thức về hàng không có thể đã cố tình vô hiệu hóa hệ thống liên lạc của máy bay.

Hãng hàng không Malaysia hôm 13/3 cho biết đã kiểm tra các e-mail, cuộc gọi của cơ trưởng MH370 thực hiện trước chuyến bay nhưng chưa phát hiện dấu hiệu khả nghi. Malaysia Airlines khẳng định phi công của MH370 không có dấu hiệu tâm lý bất thường.

Tuy nhiên, một phụ nữ Australia mới đây tiết lộ rằng cô và một người bạn từng được cơ phó của MH370 mời lên buồng lái chơi hồi năm 2011. Sự việc khiến dư luận nghi ngờ máy bay mất tích liên quan đến sự thiếu nghiêm túc của phi công.

Có người đặt câu hỏi rằng liệu sự biến mất của chiếc máy bay có thể do chủ ý của phi công hay không. Trên thực tế, trường hợp này từng được ghi nhận trong lịch sử ngành hàng không thế giới. Các sự cố với chuyến bay SilkAir tại Indonesia (1997) hay của hãng hàng không Ai Cập (1999) đều được xác định là do hành động chủ ý của các thành viên phi hành đoàn thuộc bộ phận buồng lái.

Thùy Linh (theo NY Times)