Vì sao người Trung Quốc không muốn sinh con thứ hai

Mặc dù chính sách một con được nới lỏng, nhiều người Trung Quốc vẫn không muốn sinh thêm. Ảnh minh họa: Reuters

Cuối năm 2013, Trung Quốc chính thức nới lỏng chính sách một con, cho phép các cặp đôi được sinh con thứ hai nếu cha hoặc mẹ là con một. Theo Washington Post, quyết định này là một bước tiến lớn nhằm hạn chế tình trạng cưỡng bức phá thai và bỏ rơi con diễn ra trong suốt 35 năm nước này nghiêm khắc thực thi chính sách một con.

Mặc dù vậy, rất nhiều người Trung Quốc không hề vội vàng sinh đứa con thứ hai. Giáo sư Zheng Zhenzhen thuộc Viện nghiên cứu Dân số và Kinh tế học lao động cho biết, không đến 2% cặp vợ chồng Trung Quốc coi chính sách kế hoạch hóa gia đình của chính phủ là lý do khiến họ chỉ sinh một con.

Khi Zheng và đồng nghiệp hỏi những cặp vợ chồng một con có đủ điều kiện sinh thêm, ban đầu họ đều tỏ thái độ muốn có thêm con. Nhưng khi được hỏi về những chuẩn bị vật chất cho đứa con thứ hai, những người được điều tra đều thay đổi quyết định, chỉ muốn có một con.

Mối quan tâm chung của các cặp vợ chồng trên là giá nhà và chi phí trông trẻ đắt đỏ, cũng như thời gian làm việc quá dài. "Khi chúng tôi hỏi bao nhiêu tiền là đủ, họ đều đưa ra những con số mà có vẻ như không thể đạt được, bất kể thu nhập nhiều hay ít", Zheng cho biết. 

Vấn đề ở đây không phải là việc chính phủ ít hỗ trợ cho dịch vụ chăm sóc trẻ em, người già hay nhà cửa, mà là sau một thế hệ thực hiện chính sách một con, các bậc cha mẹ Trung Quốc nhận ra rằng sinh một con sẽ thoải mái hơn nhiều. Mặc dù nền kinh tế Trung Quốc phát triển chóng mặt trong nhiều thập kỷ qua, an sinh tại đây vẫn xây dựng trên nền tảng gia đình. Người già chăm sóc trẻ nhỏ, con cái chăm sóc bố mẹ già yếu và nhà nước không phải can dự nhiều.

Giáo sư Zheng cho biết, trong khi một bộ phận người dân nhận thức được giá trị của chính sách một con tại Trung Quốc, những người khác lại căm ghét nó. Tuy nhiên, sinh một con đã trở thành hiện tượng phổ biến trong suốt một thế hệ. Một nghiên cứu viên trong nhóm của Zheng nhận định chính phủ không nhất thiết phải đưa ra chính sách kế hoạch hóa gia đình nghiêm khắc, bởi các cặp vợ chồng không có động lực sinh thêm con. 

Theo đó, ngay từ trước khi chính sách này ra đời, tỷ lệ sinh của Trung Quốc đã giảm mạnh, với lý do cơ chế giáo dục, mong muốn việc làm và chi phí sinh hoạt đắt đỏ. Đây cũng là hiện tượng chung tại các nước Đông Á khác.

Các bậc cha mẹ Trung Quốc cho rằng sinh con một là cách duy nhất để nuôi dạy con tốt. Ảnh minh họa: Businese Insider

"Dân số Mỹ tăng trưởng ở mức thấp nhất kể từ sau thời kỳ Đại suy thoái (những năm 1930), bởi kinh tế khó khăn kết hợp với tâm lý chán nản không ngừng gia tăng của phụ nữ khi đối phó với việc nhà và công việc. Nhưng chính phủ hỗ trợ rất nhiều", bà Lauren Sandler, phóng viên tự do chuyên viết về vấn đề sinh một con, cho biết.

Theo Sandler, các bậc cha mẹ Trung Quốc cho rằng con một nhận được sự hậu thuẫn toàn bộ từ gia đình, từ đó sẽ được trang bị tốt hơn khi bước vào xã hội. Con một có xu hướng có trình độ học vấn và chuyên môn cao hơn, bất kể cha mẹ sống cùng nhau hay không và điều kiện gia đình giàu hay nghèo. Việc nguồn lực tài chính, thời gian và tâm sức của gia đình không bị phân tán khi chỉ cần tập trung vào một người con, được cho là lý do dẫn đến hiện tượng trên.

"Các bậc làm cha mẹ ở Mỹ muốn con mình được hạnh phúc, còn người Trung Quốc mong con mình thành công", ông Toni Falbo, chuyên gia tâm lý học xã hội thuộc đại học Texas, bình luận. Falbo có nhiều năm nghiên cứu về chính sách một con của Trung Quốc và những ảnh hưởng xã hội kèm theo.

Kết quả nghiên cứu của nhà nhân khẩu học Ma Xiaohong thuộc Viện nghiên cứu Dân số Bắc Kinh cho thấy, 60% cặp vợ chồng cho biết chính sách một con của nhà nước không ảnh hưởng đến quyết định sinh con một. Trong khi đó, 40% còn lại coi đây là yếu tố ít quan trọng nhất. Các yếu tố khác quan trọng hơn theo thứ tự là tiền lương, dịch vụ chăm sóc trẻ em, nhà cửa và sự nghiệp.

"Mọi người đều cho rằng sinh con một là cách duy nhất khiến con họ thành công. Đôi khi tôi cũng muốn có thêm đứa nữa, nhưng khi nghĩ đến việc chỉ sinh một đứa con có lợi cho gia đình, thì tôi lại không muốn nữa", Ma Xiaohong nói. "Con trai tôi thi cử rất tốt".

Một phụ nữ trẻ khác cho biết cô và bạn trai đều thấy cuộc sống sẽ rất thú vị khi có hai đứa con, nhưng cô biết ngay cả khi có thể, mình sẽ không bao giờ làm vậy. "Những người trẻ tuổi như tôi đều muốn điều tốt nhất cho con mình, hơn tất cả những gì chúng tôi từng được hưởng". cô nói. "Còn đối với bản thân mình, tôi muốn có một cuộc sống khác với cha mẹ. Tôi muốn trở thành một người phụ nữ có sự nghiệp. Tôi sợ trở thành một bà nội trợ và một người mẹ bình thường. Đó không phải là điều tôi phấn đấu".

Đức Dương (Theo Washington Post)