Thế lực tàu ngầm phi hạt nhân ở Đông Nam Á

Tàu ngầm Hà Nội – HQ182 ra khỏi tàu Rolldock Sea ở cảng Cam Ranh hôm 3/1. Ảnh: Tiền Phong

Giáo sư Carl Thayer, một chuyên gia về các vấn đề chính trị và quốc phòng ở Đông Nam Á, nêu quan điểm trên trang Diplomat về việc các quốc gia trong khu vực theo đuổi việc sở hữu các tàu ngầm phi hạt nhân.

Vào ngày 31/12, truyền thông Việt Nam đưa tin về việc tàu ngầm phi hạt nhân lớp Varshavyanka đề án 636 (tàu Kilo cải tiến) đầu tiên do Nga chế tạo đã về tới vịnh Cam Ranh. Tàu ngầm được vận chuyển từ cảng St. Petersburg bằng tàu vận tải hạng nặng Roll Dock Sea. 

Đi cùng con tàu là các chuyên gia từ xưởng đóng tàu Admiralty ở St. Petersburg. Họ sẽ thực hiện các công việc cuối cùng trước lễ bàn giao chính thức chiếc tàu Hà Nội HQ182. Chiếc cuối cùng trong số 5 tàu còn lại của dự án tàu ngầm lớp Varshavyanka thuộc Đề án 636 dự kiến được chuyển giao vào năm 2016. 

Cuối tháng 11, trong chuyến thăm của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng tới Ấn Độ, giới chức thông báo Ấn Độ sẽ huấn luyện cho 500 thủy thủ tàu ngầm Việt Nam, trong khuôn khổ hợp tác quốc phòng giữa hai nước. Việc huấn luyện sẽ diễn ra tại trung tâm huấn luyện tàu ngầm hiện đại INS Satavahana ở thành phố cảng Visakhapatnam. Hải quân Ấn Độ vận hành các tàu ngầm lớp Kilo của Nga từ giữa những năm 1980. 

Việc Nga bàn giao tàu ngầm Hà Nội HQ 182 cho Việt Nam được cho là một chỉ dấu nữa về việc hải quân khu vực đang có những chương trình hiện đại hóa hải quân, trong đó có việc mua các tàu ngầm phi hạt nhân.

Ngay từ năm 1967, Indonesia trở thành một trong những quốc gia Đông Nam Á đầu tiên thể hiện năng lực quân sự dưới biển khi nhận một lô tàu ngầm lớp Whiskey của Liên Xô. Năm 1978, những chiếc tàu này được thay bằng hai tàu chạy bằng diesel của Tây Đức. 

Năm 2012, Bộ Quốc phòng Indonesia thông báo kế hoạch mở rộng đội tàu lên thành 12 chiếc đến năm 2020. 12 là số tàu tối thiểu cần thiết để bảo vệ những điểm xung yếu trên các tuyến thông thương biển hay những tuyến hàng hải vào quần đảo nước này.

Hiện Indonesia đặt đóng ba tàu ngầm U-209 tại Hàn Quốc. Lô hàng do công ty Daewoo Shipbuilding and Marine Engineering hợp tác cùng PT PAL Indonesia chế tạo. Các tàu ngầm này dự kiến được chuyển giao trong giai đoạn 2015-16. 

Tàu ngầm KRI Cakra-401 lớp U-209 của Indonesia tại Vịnh Surabaya, Đông Java. Ảnh: Antaranews

Bên cạnh đó, Indonesia cũng đang cân nhắc hai lựa chọn. Đầu tiên là mua và sửa đổi những tàu ngầm lớp Kilo đã qua sử dụng của Nga. Một đội kỹ thuật của Indonesia, do Đô đốc Marsetio, Tư lệnh Hải quân nước này đứng đầu, tháng này đến Nga để thị sát các tàu ngầm và những vũ khí liên quan. Họ sẽ báo cáo về chi phí và tính khả thi của phương án. 

Các nguồn tin Indonesia cho hay tàu Kilo là một phương án hấp dẫn, bởi nó có thể trang bị được tên lửa hành trình siêu thanh Yakhont hoặc Klub-S. Tên lửa Klub-S có thể phóng được dưới nước và tấn công các mục tiêu trên bề mặt cách đó tới 400 km. 

Lựa chọn thứ hai của Indonesia là mua mới tàu ngầm của Hàn Quốc. Đây cũng là một phương án hấp dẫn vì các tàu ngầm mới tương thích với hạ tầng cơ sở cảng biển hiện có. 

Báo giới chỉ ra rằng các tàu ngầm mới của Indonesia sẽ neo đậu tại căn cứ hải quân Palu mới xây ở Trung Sulawesi. Những tàu ngầm này sẽ có thể vận hành ở vùng biển sâu quanh các đảo phía đông Indonesia. 

Cuối tháng 11/2013, Singapore thông báo nước này ký hợp đồng mua hai tàu ngầm phi hạt nhân mới Type 218SG từ công ty ThyssenKrupp Marine Systems ở Đức. Hợp đồng bao gồm các điều khoản về sửa chữa và huấn luyện đội tàu tại Đức. 

Các tàu ngầm Singapore sẽ được trang bị hệ thống động cơ đẩy khí độc lập (AIP) và dự kiến được bàn giao trước năm 2020. Những tàu ngầm mới sẽ thay thế 4 chiếc cũ hơn thuộc lớp Challenger, và cùng hai chiếc mới tân trang thuộc lớp Archer (trước là tàu ngầm lớp Vastergotland của Thụy Điển) lập thành đội tàu ngầm Singapore.  

Malaysia mua hai tàu ngầm lớp Scorpene của Pháp, trong một hợp đồng ký năm 2002. Hai tàu RMN Tunku Abdul Rahman và RMN Tun Abdul Razak lần lượt phục vụ hải quân vào năm 2007 và 2009. Cảng nhà của các tàu này ở Sepanggar, bang Sabah. 

Hồi tháng 5/2012, Malaysia cho biết việc mua thêm tàu ngầm sẽ phụ thuộc vào ngân sách hiện có. Cũng trong năm này, Malaysia ký kết hợp đồng mua một chiếc tàu cứu hộ và thoát hiểm tàu ngầm, dự kiến được đóng tại Singapore. 

Vào tháng 6/2013, Tướng Min Aung Hlaing, Tổng tư lệnh các lực lượng vũ trang Myanmar bắt đầu thảo luận với các quan chức Nga về việc mua hai tàu ngầm lớp Kilo. Cũng trong tháng này, báo giới đưa tin 20 quân nhân và thủy thủ bắt đầu huấn luyện làm quen với tàu ngầm tại Trung tâm Huấn luyện Tàu ngầm PNS Bahadur ở Pakistan. Hai động thái này thêm sức nặng cho một báo cáo, trong đó cho rằng Myanmar dự định thiết lập một lực lượng tàu ngầm đến năm 2015.

Hồi tháng 4/2011, Thái Lan bộc lộ ý định mua từ hai tới 6 tàu ngầm diesel Type 206A cũ của Đức với giá 220 triệu USD. Với lượng giãn nước khi chìm là 500 tấn, chúng được xếp vào hàng ngũ những tàu ngầm tấn công nhỏ nhất thế giới. 

Sự thay đổi chính phủ hồi tháng 7/2011 cùng sự khác biệt về quan điểm giữa bộ trưởng Quốc phòng mới và hải quân Thái Lan dẫn đến việc các phương án của Thái Lan hết hạn và dự án bị gác lại. 

Tháng 10/2013, có thông tin cho hay việc hải quân hoàng gia Thái Lan sẽ đưa việc mua ba tàu ngầm vào tiến trình mua sắm vũ khí trong vòng 10 năm tới. Trong lúc đó, Thái Lan bắt đầu xây dựng cơ sở vật chất cho một trung tâm và căn cứ huấn luyện tàu ngầm, tại căn cứ hải quân Sattahip ở tỉnh Chon Buri. Căn cứ dự kiến hoàn tất vào tháng ba năm nay và sẽ được trang bị hệ thống chỉ huy huấn luyện tàu ngầm. 

Hải quân Hoàng gia Thái Lan năm ngoái cử 18 quân nhân tới Đức tham gia một khóa huấn luyện tàu ngầm kéo dài 32 tuần, và 10 người khác theo học khóa 8 tuần ở Hàn Quốc. 

Còn với Philippines, trong những năm đầu của chính quyền dưới thời Tổng thống Benigno Aquino, các tàu ngầm có thể đã được liệt vào "danh sách mơ ước", trong chương trình hiện đại hóa lực lượng vũ trang. Tuy nhiên, việc mua tàu ngầm dường như bị gác lại trong im lặng.

Tàu cứu hộ tàu ngầm MV Swift Rescue của hải quân Singapore. Ảnh: NavalTechnology

Trong vòng từ 5 năm tới một thập kỷ nữa, vùng biển Đông Nam Á, cụ thể là Biển Đông, sẽ chứng kiến một sự gia tăng rõ rệt về số tàu ngầm phi hạt nhân của các nước trong khu vực. 

Việc tiếp nhận lực lượng tàu ngầm sẽ bổ sung khía cạnh thứ tư vào năng lực tác chiến khu vực đó là dưới mặt nước, ngoài các khía cạnh trên không, trên cạn và trên mặt biển. Các tàu ngầm sẽ có thể tham gia thu thập tình báo, trinh sát, đặt mìn, tác chiến chống tàu và tấn công tầm xa. 

Dường như tư lệnh hải quân những nước thành viên Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) rất ít khi thảo luận về ý nghĩa của động thái này. Ở cấp độ căn bản nhất, rất ít nước ASEAN được trang bị để hỗ trợ tàu ngầm của họ trong trường hợp tai nạn. Riêng Singapore và Malaysia là ngoại lệ. Cuối năm 2008, Singapore hạ thủy tàu cứu hộ MV Swift Rescue, một loại tàu hỗ trợ tàu ngầm. Bản thân tàu này được trang bị hai thiết bị cứu hộ và tìm kiếm ở vùng nước sâu. 

Singapore đang đi đầu trong việc thúc đẩy hợp tác về cứu hộ tàu ngầm giữa hải quân khu vực trong trường hợp có sự cố. Quốc đảo này đã ký kết các thỏa thuận với Australia, Indonesia và Việt Nam.

Trọng Giáp (Theo Diplomat)